"Regentka" jest zaliczana do arcydzieł literatury hiszpańskiej, jako powieść realistyczna z elementami naturalizmu oraz powieści psychologicznej. Jak zwykle bywa z arcydziełami, wyprzedzała ona swą epokę (powstała w latach 1884-85), zaś poprzez poruszaną tematykę, także jak zwykle, została uznana za obrazoburczą (choć w porównaniu z książkami O. Wilda było to lekkie, ale jakie czasy, takie społeczeństwo i takież na książkę reakcje). A to wszystko dlatego, iż poruszała temat zdrady małżeńskiej, życia arystokracji oraz kleru. Niektórzy nie lubią, gdy są wytykane ich wady i przywary i to w ironiczny sposób. A gdy doda się, że wiele postaci występujących w książce (ktoś je policzył i wyszło ich ok. 150) było wzorowanych na prawdziwych osobach, to tym bardziej oburzenie „ludu” nie dziwi. Akcja książki rozgrywa się w drugiej połowie XIX w. w Starym Grodzie (Oviedo) oraz w jego okolicach. W tym oto mieście poznajemy, nieistniejącą bez niego jak i vice versa, całą paletę charakterystycznych postaci. Głównymi osobami, wokół których toczy się oś powieści, są Anita Ozores de Quintanar, tytułowa regentka, jej mąż don Victor de Quintanar, teolog kanonik don Fermin De Pas oraz dyrektor kasyna i przywódca partii liberalnej, a także największy amant Starego Grodu, don Alvaro Mesiá. Pierwszy tom powieści obejmuje zaledwie trzy dni oraz naszpikowany jest dużą liczbą retrospekcji. Krótko mówiąc, zaznajamiamy się z mieszkańcami Starego Grodu oraz ich przeszłością. Bardzo dokładnie poznajemy przeszłość Anity. Przeskakujemy z miejsca na miejsce – to jesteśmy w katedrze, to w kasynie, to w posiadłości jednego z arystokratów. Poznajemy miasto i zwyczaje społeczności je zamieszkującą. Przede wszystkim jesteśmy świadkami zaczątku wielkiej intrygi, a także walki o wpływy w mieście, między Kościołem (don Fermin) a partią świecką (don Alvaro). Drugi tom to już nie trzy dni, a trzy lata. Akcję dyktują pory roku i święta kościelne, zaś sama akcja skupia się na wspomnianej już intrydze, której nieodłącznym elementem jest także wspomniana walka o wpływy. Finał jest dość mocny. Chciałbym uniknąć streszczania książki by nie psuć zabawy potencjalnym czytelnikom (choć studentom by to nie przeszkadzało), ale chcąc poruszyć pewne tematy, parę spojlerów się jednak trafi. Jak już wspomniałem, w mieście ma miejsce walka o wpływy. Don Alvaro Mesiá rywalizuje z kanonikiem teologiem don Ferminem o władzę nad miastem. Co ciekawe walka ta polega na poszerzanie swego stronnictwa kosztem drugiej frakcji oraz jej ośmieszaniu. Główną postacią, o którą toczy się przede wszystkim rywalizacja jest regentka, Anita Ozores. Regentka uważana jest za najbardziej cnotliwą damę w Starym Grodzie, za niedostępną i tajemniczą. W momencie rozpoczęcia się akcji książki zmienia się jej spowiednik z don Cayetano na don Fermina. W ten sposób w ręce De Pas’a wpada osoba, która jest wstanie zapewnić mu zwycięstwo w drodze do tronu biskupa. Pragnie stać się jej przewodnikiem duchowym, „zawładnąć” jej duszą. Chce uczynić z niej najgorliwszą chrześcijankę i jego wyznawczynię w całym Starym Grodzie, taką, która stanie za nim murem w każdej sytuacji. Lecz od samego początku pojawiają się problemy i plotki, gdyż ze względu na trwającą 2h spowiedź generalną Anity, zaczęto nabierać już dwuznacznych podejrzeń. Oczywiście takie wyróżnienie Fermina przez Cayetano spowodowało wściekłość archidiakona Restituto Mourelo, zwanego Gloucester – jego rywala w drodze po laury kościelne. Po drugiej stronie barykady mamy don Alvaro, który wyznacza sobie jako cel uwiedzenie Anity i doprowadzenie tym samym do jej moralnego upadku. Wspierają go w tych działaniach doña Visitación oraz don Paco. Uwiedzenie regentki zapewniłoby mu rozgłos na salonach, a przede wszystkim pozwoliłoby na poniżenie don Fermina. Jednak Alvaro napotyka na duży opór ze strony swej ofiary. Wraz z rozwojem akcji, dowiadujemy się o powstaniu klubu antyklerykalnego wymierzonego w don Fermina, na którego czele staje Mesiá. Co ciekawe, do klubu dołącza także Gloucester jako osoba prywatna. Inną ważną w nim postacią jest Pompeyo Guimaran, ateista. Pierwszym atakiem wymierzonym w kanonika teologa jest wykorzystanie śmierci Santos’a Barinagi. Barinaga prowadził sklep z artykułami religijnymi, lecz został wygryziony z interesu przez don Fermina i jego matkę. Plajta spowodowała, że zaczął pić i znienawidził Kościół. Santos umiera z głodu „otoczony” przez swych „przyjaciół” z klubu antyklerykalnego. Co ciekawe, perfidia tego działania była taka, iż biedny Guimaran nie zorientował się, że i on został wykorzystany. Świecki pogrzeb byłego sklepikarza stał się demonstracją środowiska antyklerykalnego, co zachwiało mocno pozycją don Fermina w mieście. Konflikt i rywalizacja trwają dalej. Nie ma sensu jednak odkrywać wszystkich kart, tylko zajrzeć samemu do książki i przekonać się kto odniósł zwycięstwo w tym pojedynku. Bogactwo Kościoła i jego przemożny wpływ na życie ludzi powodował bunt pewnych środowisk świeckich. Czasy, gdy Kościół rządził niepodzielnie (słynna hiszpańska inkwizycja) kończyły się. Kler bardziej starał się pomnażać swe bogactwa niż dbać o rozwój duchowy swych owieczek. Bardziej dbał o tytuły i hierarchię niż o to, by zadbać o los umierających. Ważniejsza była budowa stronnictwa i kontrola oraz wpływ na rodziny poprzez żony-dewotki, by ojcowie nie szczędzili grosza na kler. Takie działania nie podobały się kołom intelektualnym, partiom liberalnym, które starały się temu przeciwdziałać i osłabiać wpływy Kościoła. Obnażenie tego problemu, było jednym z celów Clarina podczas pisania tej powieści, zaś „pojedynek” Alvaro vs Fermin dobrze to obrazuje. Choć postać don Fermina tak została skonstruowana, że to jego postać przypadła mi do gustu i to jemu kibicowałem w tej walce. Raczej nie taki cel przyświecał Clarinowi, który był antyklerykałem. Na koniec (ktoś to musi do końca przeczytać 😛 ) o postaci, która najwięcej wygrała na tym całym przedstawieniu, w czworokącie Anita-Victor-Alvaro-Fermin. Była nią pokojówka Any, Petra. To ona jest przyczyną rozwiązania akcji. Nie lubiła Anity za jej cnotliwość oraz mistycyzm. Nie lubiła Victora, gdyż nie potrafił się za nią zabrać. Wykorzystywała Alvaro, a ten myślał, że ma ją w garści. U Fermina zaś, miała mieć załatwioną posadę pokojówki w jego domu. Dużo wiedziała. I tą wiedzę perfekcyjnie, dla siebie, wykorzystała. W momencie, gdy jej czas w domu Quintanarów się kończył, doniosła don Ferminowi o całej sytuacji i doprowadziła do poznania prawdy przez don Victora. Wniosek? Służbę trzeba sobie dokładnie dobierać i o nią dbać. O książce można by pisać i pisać (pole do popisu jest szerokie, w internecie jest niewiele polskich opracowań tej lektury), jednak mój blog nie ma ambicji na szeroko zakrojoną analizę każdej przeczytanej przeze mnie książki. Ciekawych aspektów w „Regentce” jest wiele, analizować można przeróżne wątki, zaś, wg mnie, najważniejsze jest to, by mimo takiej obszerności dzieła dało się je dobrze i z ciekawością czytać. „Regentka” Clarina spełnia ten ostatni warunek. Zatem zapraszam do lektury. Źródło: znajnizszejwiezy.wordpress.com
Ta pozycja znajduje się w zbiorach 2 placówek. Rozwiń listę, by zobaczyć szczegóły.
